Tanzimat Döneminde Erzurum Fransız Konsolosluğu;Fransız Arşiv Belgelerine Göre Konsoloslar ve Faaliyetleri (1843-1856)

19. yüzyılın başlarına kadar giden uzun bir hazırlık sürecinin ardından Fransızlar Erzurum'da 1842'de bir konsolosluk tesis etse de şehir bu dönemde onlar için bir cazibe merkezi olmaktan oldukça uzaktı. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın siyasi, iktisadi ve sosyal etkilerinin devam ettiği bir zamanda Erzurum'un asıl önemi oldukça stratejik bir bölgenin idari merkezi olması ve gelişmeye başlayan transit ticaretin güzergâhında bulunmasından kaynaklanmaktaydı. Ne var ki bu ticarette Fransızların payı neredeyse yok denecek bir seviyedeydi. Bu nedenle Fransız konsoloslar “konsolosluğun siyasi misyonunu” öne çıkararak bölgedeki siyasi, idari, askeri ve sosyal meseleleri takip etmiş ve bunlar hakkında ayrıntılı raporlar hazırlamışlardır. Bu çalışma sancılı Tanzimat sürecinde ortaya çıkan sorunları, Rusya'nın bölgeye yönelik siyasetini, Kürt isyanlarını ve Kırım Savaşı'nın Erzurum ve çevresindeki etkilerini Fransız konsoloslarının 1843-1856 yılları arasındaki raporları üzerinden ortaya koymaktadır. Böylece 19. yüzyılda Avrupalı konsolosluklara ev sahipliği yapmaya başlayan “serhad şehri Erzurum'un Avrupa arşivlerinde saklı tarihinin” bir kısmını Fransız arşivleri özelinde gün yüzüne çıkarmaktadır.